آخرین مطالب
صنعت پتروشیمی یکی از حوزه‌های مهم صنعتی است که نقش بسیار مهمی در تأمین مواد اولیه، برای تولید محصولات شیمیایی و پلاستیکی دارد. این صنعت در ایران، با تأخیر ۵۰ ساله به بهره‌برداری از نفت رسیده است و این وقفه در شروع و خودکفایی صنعت، سبب رنج کشور از دو مشکل خام‌فروشی و عدم توسعه متناسب صنعت پتروشیمی شده است. در حال حاضر بیشترین صادرات غیرنفتی ایران از طریق صنعت پتروشیمی است؛ با این وجود هر تن محصول پتروشیمی به طور متوسط بین 300 تا 400 دلار ارزش دارد در حالی که این عدد در کشور عربستان 40 درصد و در کشورهای با دانش فنی بالا، مانند کره جنوبی و آلمان تا 600 درصد بیشتر است. از سوی دیگر ارزش مواد وارداتی پتروشیمی بیش از دو برابر محصولات صادراتی است. بنابراین توسعه دانش‌فنی ساخت مواد پتروشیمی در تکمیل زنجیره اصلی آن، یک گام اساسی در افزایش صادرات و درآمدزایی در این صنعت است. با این مقدمه در سلسله مقالات آتی به معرفی برخی محصولات پتروشیمی دارای ارزش افزوده مناسب و امکان پاسخ‌گویی به نیاز وارداتی کشور پرداخته خواهد شد. یکی از مواد و محصولات مهم در تکمیل زنجیره ارزش، ماده آدیپیک اسید است.
آدیپیک اسید(Adipic Acid)، یک دی کربوکسیلیک اسید خطی و شکل ظاهری این ترکیب، بلورهای سفید و با فرمول شیمیایی C6H10O4 (شکل 1) است. این ترکیب در طبیعت و در حالت استاندارد، به شکل پودر کریستالی سفید و با قابلیت انحلال جزئی در آب مشاهده می‌شود. در جدول 1 برخی از خواص فیزیکی و شیمیایی آدیپیک اسید ذکر شده است.
در حال حاضر، بازار جهانی آدیپیک اسید بیش از 1.6 میلیارد دلار و سرعت رشد این بازار حدود 5 درصد است که نشان‌دهنده مصرف مناسب آن در سال‌های آتی است. در شکل 2، اندازه بازار جهانی آدیپیک اسید از سال 2022 تا سال 2032، نشان داده شده است. همچنین، تأمین این ماده با قیمت جهانی هر تن بیش از 1600 دلار، کاملاً از طریق واردات و هر تن با قیمت 1400 دلار صورت می‌پذیرد. برآوردهای اولیه، نشان‌دهنده واردات 3.1 میلیون دلاری (حدود 2 هزار تن در سال) این ماده در کشور است. قیمت بالا نسبت به هر تن، نشان‌دهنده ارزش مناسب توسعه دانش فنی این محصول است.
از طریق اکسیداسیون سیکلوهگزانون و سیکلوهزانول با اسید نیتریک به‌صورت صنعتی تولید می‌شود. نیتروژن مونوکسید، به‌عنوان یک محصول جانبی در این فرایند تولید می‌شود (شکل 3).
در شکل 5 سهم بازار جهانی آدیپیک اسید، براساس کاربرد، از سال 2022 تا سال 2032 نشان داده شده است.
باتوجه‌به میزان بالای واردات ماده آدیپیک اسید به کشور، ساخت یک واحد کوچک‌مقیاس دانش‌بنیان تولید این ماده، برای رفع نیاز داخلی در پارک‌های شیمیایی کافی و قابل‌توجیه است؛ بنابراین، در صورت کسب دانش فنی، تجاری‌سازی این محصول، با سرمایه‌گذاری متوسط امکان‌پذیر است. قیمت بالای 1600 دلاری در هر تن از این ماده نشان‌دهنده ارزش بالای آن برای کاهش واردات و حتی توسعه صادراتی این محصول است. از سوی دگر بازار حدود 1.6 میلیارد دلاری و رشد سالانه 5 درصدی آن جذابیت اقتصادی مناسبی را برای بررسی بیشتر توسعه این محصول ایجاد می‌کند.
