صنعت پتروشیمی یکی از حوزه‌های مهم صنعتی است که نقش بسیار مهمی در تأمین مواد اولیه، برای تولید محصولات شیمیایی و پلاستیکی دارد. این صنعت در ایران، با تأخیر ۵۰ ساله به بهره‌برداری از نفت رسیده است و این وقفه در شروع و خودکفایی صنعت، سبب رنج کشور از دو مشکل خام‌فروشی و عدم توسعه متناسب صنعت پتروشیمی شده‌است. در حال حاضر بیشترین صادرات غیرنفتی ایران از طریق صنعت پتروشیمی است؛ با این وجود هر تن محصول پتروشیمی به‌طور متوسط بین 300 تا 400 دلار ارزش دارد در حالی که این عدد در کشور عربستان 40 درصد و در کشورهای با دانش فنی بالا، مانند کره جنوبی و آلمان تا 600 درصد بیشتر است. از سوی دیگر ارزش مواد وارداتی پتروشیمی بیش از دو برابر محصولات صادراتی است. بنابراین توسعه دانش‌فنی ساخت مواد پتروشیمی در تکمیل زنجیره اصلی آن، یک گام اساسی در افزایش صادرات و درآمدزایی در این صنعت است. با این مقدمه در سلسله مقالات آتی به معرفی برخی محصولات پتروشیمی دارای ارزش افزوده مناسب و امکان پاسخ‌گویی به نیاز وارداتی کشور پرداخته خواهد شد. یکی از مواد و محصولات مهم در تکمیل زنجیره ارزش، ماده متیونین است.
متیونین(Methionine)، یک ترکیب آلی متشکل از اتم کربن و گروه فنول است. این ترکیب در طبیعت و در حالت استاندارد، به شکل پودر کریستالی سفید و با قابلیت انحلال در آب مشاهده می‌شود. فرمول مولکولی این ماده C5H11NO2S است. در جدول 1 برخی از خواص فیزیکی و شیمیایی متیونین ذکر شده است.
برآوردهای اولیه نشان‌دهنده واردات بیش از 56 میلیون دلاری متیونین برای تأمین نهاده‌های دامی در کشور است. همچنین قیمت بالا نسبت به تن محصول نشان‌دهنده ارزش بالای توسعه دانش فنی این محصول است. در حال حاضر بازار جهانی متیونین 6.8 میلیارد دلار و سرعت رشد این بازار 7.7 درصد است که نشان‌دهنده مصرفی بالای آن در سال‌های آتی است. در شکل 2، اندازه بازار جهانی متیونین از سال 2023 تا سال 2030، نشان داده‌شده‌است. همچنین قیمت جهانی این ماده 2700 دلار بر تن است که نشان از ارزش وارداتی بالای آن (4600 دلار بر تن) دارد. میزان واردات متیونین سالانه کشور حدود 21 هزار تن است که از این نظر یک واحد کوچک مقیاس محسوب‌می‌شود. با این وجود کل مصرف داخلی این محصول 56 میلیون دلار است که در صورت وصول به دانش فنی امکان صادرات و توسعه بازار این محصول وجود دارد. برآوردهای اولیه برای وصول به دانش فنی این محصول در مقیاس آزمایشگاهی یک میلیون دلار است.
متیونین از واکنش آکرولئین، متیل مرکاپتان و هیدروژن سیانید تولید می‌شود. به این شیوه که (مطابق شکل 4) ابتدا در ترکیب متیل مرکاپتان و آکرولئین ماده واسطه متیل مرکاپتان پروپان‌آلدهید (MMP) تولید می‌شود و سپس ماحصل واکنش این ماده با هیدروژن سیانید، متیونین خواهد بود.
متیونین یکی از اسیدهای آمینه مهم در جیره غذایی دام، طیور و شیلات است که در تبدیل مواد غذایی به پروتئین و در نتیجه سرعت وزن‌گیری، سلامت و ایمنی بدن آن‌ها و پر درآوردن مجدد در طیور تأثیرگذار است.
در شکل 6 سهم بازار جهانی متیونین، براساس کاربرد، از سال 2023 تا سال 2030 نشان داده‌شده‌است.
باتوجه‌به میزان بالای واردات ماده متیونین به کشور، ساخت یک واحد کوچک مقیاس دانش‌بنیان تولید این ماده، برای رفع نیاز داخلی در پارک‌های شیمیایی کافی و قابل توجیه است. بنابراین، در صورت کسب دانش فنی، تجاری‌سازی این محصول، با سرمایه‌گذاری متوسط امکان‌پذیر است. قیمت بالای 2700 دلاری در هر تن از این ماده نشان‌دهنده ارزش بالای آن برای کاهش واردات و حتی توسعه صادراتی این محصول است. از سوی دگر بازار حدود 7 میلیارد دلاری و رشد سالانه 7.7 درصدی آن جذابیت اقتصادی مناسبی را برای بررسی بیشتر توسعه این محصول ایجاد می‌کند.
